Sự khác nhau cơ bản nhất giữa chất dẫn điện và chất cách điện là chất dẫn điện cho phép các dạng năng lượng như năng lượng nhiệt, điện, ... đi qua nó, chất cách điện thì không.
Bởi vì guyên tử là thành phần nhỏ nhất cấu tạo nên mọi vật, mà bản thân nguyên tử bao gồm 2 thành phần chính đó là hạt nhân và electron, cho nên chất có dẫn được điện hay không chính là nhờ đặc điểm này.
Chất dẫn điện
Được xem là những vật liệu cho phép dòng điện hoặc các dạng năng lượng khác chạy qua chúng. Sở dĩ chúng có thể làm được điều này là do các hạt electron trong chất dẫn điện được tự do di chuyển từ nguyên tử này sang nguyên tử khác khi có sự chênh lệch về hiệu điện thế, đây cũng chính là cơ sở hình thành nên dòng điện.
Điện trở suất của chất dẫn điện rất thấp tùy vào vật liệu bạn sử dụng, hoặc có thể bằng 0, có nghĩa là vật liệu có khả năng siêu dẫn điện.
Đa số kim loại đều có đặc điểm này cho nên có thể dẫn được điện, ví dụ như: bạc, vàng, nhôm, đồng, sắt, ...
Chất cách điện
Ngược lại, chất cách điện không phép dòng điện đi qua là do sự liên kết các nguyên tử trong chất cách điện rất mạnh và bão hòa, do đó, các electron không có khả năng di chuyển từ nguyên tử này sang nguyên tử khác trong chất.
Điều này làm cho điện trở suất của chất cách điện rất là lớn.
Đa số các sản phẩm cách điện được tổng hợp từ cao su và nhựa do chúng có điện trở suất rất lớn.
Sự khác nhau cơ bản giữa chúng
- Chất cách điện cho phép dòng điện chạy qua, chất cách điện thì không.
- Các electron tự do di chuyển từ nguyên tử này sang nguyên tử khác trong chất dẫn điện và không thể di chuyển trong chất cách điện.
- Điện trở thấp ở chất dẫn điện và rất cao ở chất cách điện.