Đầu tiên mình sẽ nói một chút xíu về cơ sở khoa học để hình thành sự bay hơi, điều này cũng giải thích lý do tại vì sao khái niệm "sự bay hơi" chỉ có ở chất lỏng mà không có ở các vật thể rắn:
- Ở các chất rắn, các nguyên tử không thể di chuyển, vị trí của các nguyên tử là cố định (tức là hai nguyên tử nằm kề nhau không thể hoán đổi vị trí cho nhau), bạn lưu ý là mặc dù nguyên tử không thể di chuyển nhưng nó vẫn dao động nhỏ xung quanh vị trí cân bằng của nó, điều này dẫn đến một số tính chất của chất rắn như cứng, đặc, ...v.v.
- Ở các chất lỏng, vị trí của các nguyên tử là không cố định, chúng có thể di chuyển vô định hướng và hoán đổi vị trí cho nhau, làm cho chất lỏng có một số tính chất như mềm, lỏng, dễ xuôi theo trọng lực, ...v.v.
Sự chuyển động của các nguyên tử hoặc phân tử chính là nguyên nhân dẫn đến sự bay hơi ở chất lỏng. Hay nói cách khác là sự bay hơi là quá trình các nguyên tử thoát ra khỏi bề mặt chất lỏng và tạo thành hơi.
Bắt đầu thú vị rồi đây. Khi nói đến sự bay hơi bạn sẽ nghĩ ngay đến quá trình bay hơi chỉ diễn ra trên bề mặt chất lỏng. Tại sao lại như vậy? Lấy ví dụ ở đây là nước, mình xin giải thích như sau,
Khi nhìn bề mặt sông, ao, hồ, ...v.v bạn sẽ chẳng thấy gì cả ngoài một mặt hồ phẳng lặng, nhưng thực chất không phải như vậy, nếu bạn nhìn bề mặt ao hồ ở mức độ phân tử, bạn sẽ thấy các phân tử nước chuyển động hỗn loạn theo mọi hướng. Sẽ có hai trường hợp xảy ra:
- Trong lòng nước, khi các nguyên tử chuyển động hỗn loạn, chúng sẽ gặp nhau và chống đối động năng của nhau, giống như bạn đang đi giữa lòng đường đông đúc người qua lại, chắc chắn bạn sẽ phải va trúng người này hoặc người kia, kết quả làm bạn đi chậm hơn, các phân tử nước cũng tương tự.
- Còn trên bề mặt nước thì sao? Các phân tử trên bề mặt nước cũng hoạt động hỗn loạn, những đứa ở dưới đẩy lên theo mọi hướng mà trên bề mặt nước là không khí, không có gì ngăn cản chúng di chuyển chậm lại cả, kết quả các phân tử trên bề mặt bậc ra khỏi nước, người ta gọi là hơi nước.
Vậy, những yếu tố nào sẽ ảnh hưởng đến quá trình bay hơi?
- Nhiệt độ (càng cao thì sự bay hơi diễn ra càng nhanh, ví dụ như bạn nấu nước)
- Độ ẩm (càng cao thì sự bay hơi diễn ra càng chậm, ví dụ khi bạn phơi đồ)
- Áp suất (càng cao thì sự bay hơi diễn ra càng nhanh, ví dụ nồi áp suất)